Jed­nym z wie­lu pro­ble­mów foto­gra­fii nie­ba jest szum poja­wia­ją­cy się na wyko­na­nych zdję­ciach przy dłuż­szych cza­sach eks­po­zy­cji lub więk­szych czu­ło­ściach ISO. Ciem­ne par­tie zdję­cia wyda­je się wypeł­niać ziar­ni­sta war­stwa znacz­nie pogar­sza­ją­ca jakość foto­gra­fii. Na szczę­ście ist­nie­je meto­da poma­ga­ją­ca pozbyć się szu­mów z nasze­go zdję­cia. Jest to tak zwa­ne ​“stac­ko­wa­nie” (ang. ima­ge stac­king). Efek­ty zależ­ne są jed­nak od wie­lu warun­ków, któ­re musi­my speł­nić, aby koń­co­wy efekt nas zado­wa­lał. War­to nauczyć się tej meto­dy, bo pozwo­li nam ona zaj­rzeć głę­biej w kosmos.

W Inter­ne­cie jest wie­le pro­gra­mów słu­żą­cych do wspo­mnia­nej obrób­ki zdjęć, zarów­no dar­mo­wych, jak i płat­nych. Są to na przy­kład Regim, IRIS, Ima­ge Plus, czy Deep Sky Stac­ker. Ja, dla potrzeb tego porad­ni­ka, uży­ję tego ostat­nie­go i krok po kro­ku wyja­śnię na czym pole­ga stac­ko­wa­nie foto­gra­fii. Będzie to opis pod­sta­wo­we­go uży­cia wyżej wymie­nio­ne­go opro­gra­mo­wa­nia. Wykra­cza­jąc poza ramy tego porad­ni­ka i zagłę­bia­jąc się w zaawan­so­wa­ne funk­cje tego lub innych pro­gra­mów, moż­na z pew­no­ścią uzy­skać lep­sze efek­ty koń­co­we. Da je nam też doświad­cze­nie. Dla­te­go prak­ty­ka, prak­ty­ka i jesz­cze raz prak­ty­ka to spo­sób na pięk­ne zdję­cia noc­ne­go nie­ba.

Pobie­ra­my pro­gram Deep Sky Stac­ker ze stro­ny auto­ra

http://​deep​sky​stac​ker​.free​.fr/​e​n​g​l​i​s​h​/​i​n​d​e​x​.​h​tml

W menu stro­ny po lewej stro­nie witry­ny kli­ka­my link Down­lo­ad. W głów­nej czę­ści witry­ny poja­wi się link do insta­la­to­ra pro­gra­mu dla sys­te­mu Win­dows. Pobie­ra­my plik na dysk. Insta­la­tor może byc spa­ko­wa­ny np. do for­ma­tu zip. Roz­pa­ko­wu­je­my archi­wum i uru­cha­mia­my insta­la­tor, któ­ry popro­wa­dzi nas przez pro­ces insta­la­cji. Nie musi­my przy­kła­dać szcze­gól­nej uwa­gi do pro­ce­su insta­la­cji, po pro­stu kli­ka­my przez kolej­ne eta­py nie­za­wie­ra­ją­ce żad­nych spe­cy­ficz­nych usta­wień.

Teraz potrze­bu­je­my oczy­wi­ście zdjęć do obrób­ki. Dodat­ko­wo będzie­my musie­li wyko­nać spe­cjal­ne klat­ki, któ­re zosta­ną uży­te w pro­gra­mie do algo­ryt­mów odszu­mia­nia. Wszyst­kie zdję­cia wyko­nu­je­my w for­ma­cie RAW, któ­ry usta­wia­my w apa­ra­cie. Poni­żej znaj­du­je się lista typów eks­po­zy­cji, któ­re będą potrzeb­ne do obrób­ki.

1. Light fra­mes — jasne ram­ki. Są to pro­stu eks­po­zy­cje z obiek­tem naszej foto­gra­fii. Wyko­nu­je­my jak naj­wię­cej powtó­rzeń przy tych samych usta­wie­niach. Sen­sow­nie jest zro­bić co naj­mniej 10 zdjęć. Cza­sy eks­po­zy­cji nie muszą być dłu­gie i mogą wyno­sić od kil­ku do kil­ku­set sekund. Oczy­wi­ście jeśli nie dys­po­nu­je­my mecha­ni­zmem pro­wa­dzą­cym apa­rat za ruchem sfe­ry nie­bie­skiej, czas eks­op­zy­cji musi­my ogra­ni­czyć do takie­go, aby gwiaz­dy na zdję­ciach były punk­ta­mi, nie łuka­mi. Poeks­pe­ry­men­tuj­my lub policz­my mak­sy­mal­ny czas meto­dą ​“600”. Dzie­li­my 600 przez dłu­gość ogni­sko­wej obiek­ty­wu. Dla apa­ra­tów z nie­peł­ną klat­ką musi­my wziąć pod uwa­gę efek­tyw­ną dłu­gość ogni­sko­wej. Np. dla matry­cy typu APS‑C ogni­sko­wą obiek­ty­wu mno­ży­my przez 1.6. Czu­łość ISO usta­wia­my na war­tość mak­sy­mal­ną, jaką dys­po­nu­je nasz apa­rat. Dobrze jest użyć samo­wy­zwa­la­cza lub węży­ka spu­sto­we­go, aby nie poru­szyć zdjęć przy wci­ska­niu przy­ci­sku spu­stu migaw­ki. Może­my też użyć funk­cji pod­nie­sie­nia lustra przed otwar­ciem migaw­ki, jeśli nasz sprzęt taką opcję posia­da. To tak­że zni­we­lu­je nie­po­trzeb­ne drga­nia.

2. Dark fra­mes — są to tzw. ciem­ne ram­ki. Waż­ne jest, aby wyko­nać je w takich samych warun­kach tem­pe­ra­tu­ro­wych, co jasne ram­ki. Dla­te­go też naj­le­piej robi­my je naj­le­piej zaraz po light fra­mes. Zakry­wa­my obiek­tyw dekiel­kiem ochron­nym i wyko­nu­je­my tyle samo zdjęć, co jasnych ramek, przy takich samych usta­wie­niach ISO i cza­sie eks­po­zy­cji.

3. Bias/​offset fra­mes — te ram­ki wyko­nu­je­my w dowol­nym momen­cie, bo nie zale­żą one od tem­pe­ra­tu­ry oto­cze­nia. Zakry­wa­my obiek­tyw dekiel­kiem ochron­nym i usta­wia­my naj­krót­szy moż­li­wy czas eks­po­zy­cji w naszym apa­ra­cie. Czu­łość ISO usta­wia­my tak samo, jak w przy­pad­ku jasnych ramek. Wyko­nu­je­my tyle samo ramek, co jasnych.

4. Flat fra­mes — te ram­ki rów­nież nie zale­żą od tem­pe­ra­tu­ry oto­cze­nia. Do ich wyko­na­nia potrze­bu­je­my bia­łe­go, pół­prze­zro­czy­ste­go mate­ria­łu. Może to być np. koszul­ka baweł­nia­na. Usta­wia­my czu­łość ISO, przy­sło­nę, ostrość i dłu­gość ogni­sko­wej na takie same war­to­ści, jak w przy­pad­ku jasnych ramek. Prze­łą­cza­my apa­rat w tryb Av (zazwy­czaj dostęp­ny na pokrę­tle try­bów robie­nia zdjęć). W ten spo­sób sprzęt sam dobie­rze czas eks­po­zy­cji. Na obiek­tyw nakła­da­my bia­ły mate­riał i kie­ru­je­my go w stro­nę jasne­go punk­tu. Może to być latar­nia, świa­tło w oknie, żarów­ka, jasne nie­bo. Wyko­nu­je­my tyle samo ramek, co jasnych.

Mamy już wszyst­ko, co potrzeb­ne, aby roz­po­cząć stac­ko­wa­nie.

Uru­cha­mia­my pro­gram Deep Sky Stac­ker. Po lewej stro­nie okna zoba­czy­my menu pro­gra­mu.

1. Ładu­je­my do pro­gra­mu zro­bio­ne przez nas zdję­cia.

a) kli­ka­my opcję ​“Open pic­tu­re files…” i wska­zu­je­my wszyst­kie pli­ki z jasny­mi ram­ka­mi. Jeśli w fol­de­rze ze zdję­cia­mi nie widać żad­nych pli­ków, kli­ka­my na roz­wi­jal­ną listę ​“Files of type” i wybie­ra­my ​“RAW Files” lub ​“All Files”,
b) kli­ka­my opcję ​“dark files…” i wska­zu­je­my wszyst­kie pli­ki z ciem­ny­mi ram­ka­mi,
c) kli­ka­my opcję ​“flat files…” i wska­zu­je­my wszyst­kie pli­ki flat fra­mes,
d) kli­ka­my opcję ​“offset/​bias files…” i wska­zu­je­my wszyst­kie pli­ki z ram­ka­mi bias/​offset.

2. Kli­ka­my opcję ​“Check all”.

3. Kli­ka­my opcję ​“Regi­ster chec­ked pic­tu­res…”. Otwo­rzy się okno dia­lo­go­we ​“Regi­ster Set­tings”.

4. Pola ​“Auto­ma­tic detec­tion of hot pixels” oraz ​“Stack after regi­ste­ring” zosta­wia­my zazna­czo­ne. W polu ​“Select the best…” wpi­su­je­my ile pro­cent naj­lep­szych jasnych ramek pro­gram ma wziąć pod uwa­gę. Moż­na zosta­wić war­tość domyśl­ną 80%. Spo­wo­du­je to, że jeśli np. zała­do­wa­li­śmy 10 jasnych ramek, pro­gram wybie­rze 8 naj­lep­szych, a dwóch pozo­sta­łych nie weź­mie pod uwa­gę.

5. Kli­ka­my przy­cisk ​“Recom­men­ded Set­tings…”. W nowym oknie pro­gram poka­że nam domyśl­ne usta­wie­nia. Jeśli nie popeł­ni­li­śmy błę­dów przy two­rze­niu ramek i łado­wa­niu ich do pro­gra­mu, zoba­czy­my zie­lo­ne i nie­bie­skie wier­sze z wybra­ny­mi przez pro­gram oraz opcjo­nal­ny­mi nasta­wa­mi. Na zie­lo­no poka­za­ne są zasto­so­wa­ne domyśl­nie meto­dy. Pro­gram umoż­li­wia nam ich zmia­nę poprzez klik­nię­cie na nie­bie­skie lin­ki. Nie­któ­re meto­dy mają tyl­ko nie­bie­skie opcje. Są to dodat­ko­we usta­wie­nia, któ­re mogą popra­wić koń­co­wy efekt. W tym oknie dia­lo­go­wym gene­ral­nie dostęp­ne są tyl­ko nasta­wy, któ­re pro­gram nam pod­po­wia­da, bio­rąc pod uwa­gę ilość i jakość zała­do­wa­nych pli­ków. Wię­cej alter­na­tyw­nych usta­wień dostęp­na będzie w póź­niej­szym eta­pie. Kli­ka­my ​“OK”. Pamię­taj­my — ten porad­nik pozwa­la roz­po­cząć pra­cę ze stac­ko­wa­niem obra­zów. Nie zagłę­bia­my się tu we wszyst­kie szcze­gó­ły, dla­te­go pole­cam eks­pe­ry­men­to­wać z usta­wie­nia­mi dla osią­gnię­cia naj­lep­sze­go efek­tu.

6. Jeste­śmy z powro­tem w oknie ​“Regi­ster Set­tings”. Może­my poprzez przy­cisk ​“Stac­king para­me­ters…” wejść do szcze­gó­ło­wych usta­wień, któ­re pozwo­lą nam wybrać opcje nakła­da­nia się na sie­bie jasnych ramek (zakład­ka ​“Result”), meto­dy stac­ko­wa­nia ramek (zakład­ki ​“Light”, ​“Dark”, ​“Flat”, ​“Bias/​Offset”), loka­li­za­cję pli­ków tym­cza­so­wych ​“Tem­po­ra­ry Files Fol­der”) i inne. Na począ­tek może­my zosta­wić te usta­wie­nia na war­to­ściach domyśl­nych. Póź­niej pozwo­lą nam one na eks­pe­ry­men­ty.

7. W oknie ​“Regi­ster Set­tings” kli­ka­my w zakład­kę ​“Advan­ced”. Tu może­my usta­wić poziom wykry­wa­nia gwiazd na zdję­ciu. Suwa­kiem zmie­nia­my war­tość pro­cen­to­wą. Zmniej­sza­jąc ją, zwięk­sza­my ilość wykry­tych gwiazd. Licz­bę zna­le­zio­nych gwiazd spraw­dza­my, kli­ka­jąc przy­cisk ​“Com­pu­te the num­ber of detec­ted stars”. Jeśli ich ilość jest według nas zbyt mała, zmniej­sza­my war­tość pro­cen­to­wą na suwa­ku. Jeśli jed­nak wybie­rze­my zbyt małą war­tość, pro­gram może pozo­sta­wić na zdję­ciu zbyt dużo szu­mów. Dla­te­go przy kolej­nej pró­bie może­my zazna­czyć w tym oknie pole ​“Redu­ce the noise by using a Median Fil­ter”. Kli­ka­my ​“OK”, aby zamknąć okno i przejść do kolej­ne­go, któ­re wyświe­tla pod­su­mo­wa­nie zasto­so­wa­nych ramek oraz opcji.

8. W oknie ​“Stac­king Steps” może­my za pomo­cą nie­bie­skich lin­ków doko­nać zmian usta­wia­nych wcze­śniej opcji, jeśli tak zde­cy­do­wa­li­śmy. Widzi­my też pod­su­mo­wa­nie zebra­nych w pro­gra­mie ramek. Jeśli nie ma żad­nych ostrze­żeń i błę­dów, kli­ka­my przy­cisk ​“OK”. Roz­pocz­nie się pro­ces reje­stro­wa­nia zała­do­wa­nych ramek, two­rze­nia ramek refe­ren­cyj­nych i stac­ko­wa­nie zdjęć.

9. Jeśli w trak­cie pro­ce­su poja­wi się ostrze­że­nie roz­po­czy­na­ją­ce się tek­stem ​“Only one fra­me…”, ozna­cza to, że pro­gram może użyć tyl­ko jed­nej jasnej ram­ki do stac­ko­wa­nia. Jest to oczy­wi­ście sytu­acja nie­po­żą­da­na. Może­my klik­nąć ​“OK”, aby kon­ty­nu­ować. I tak uzy­ska­my wynik, któ­ry być może uzna­my za satys­fak­cjo­nu­ją­cy. Może­my też anu­lo­wać pro­ces, kli­ka­jąc ​“No” i wró­cić do usta­wień, aby je popra­wić (np. zmniej­szyć pro­cen­to­wą ilość pro­gu wykry­wa­nia gwiazd). Cza­sem pro­blem leży w samych jasnych ram­kach, jeśli np. róż­nią się one od sie­bie za bar­dzo i pro­gram nie potra­fi ich razem sca­lić. Przy wyko­ny­wa­niu jasnych ramek sta­raj­my się trzy­mać foto­gra­fo­wa­ny obiekt w tym samym punk­cie pola widze­nia.

10. Jeśli pro­ces stac­ko­wa­nia prze­bie­gnie pomyśl­nie, wyświe­tli nam się rezul­tat, a pod nim panel usta­wień, któ­ry pozwo­li nam obro­bić final­ne zdję­cie.

11. Zakład­ka ​“RGB/​Levels” pozwa­la na zmia­nę pro­por­cji oraz pozio­mów barw skła­do­wych.

12. Zakład­ka ​“Lumi­nan­ce” zawie­ra opcję nasta­wy lumi­nan­cji w trzech zakre­sach (ciem­ny, śred­ni oraz jasny).

13. Zakład­ka ​“Satu­ra­tion” pozwo­li nam zmie­nić satu­ra­cję kolo­rów.

14. Każ­dą zmia­nę nastaw zatwier­dza­my przy­ci­skiem ​“Apply”. Jeśli wynik nas nie zado­wa­la, może­my użyć przy­ci­sku ​“undo”, czy­li strzał­ki skie­ro­wa­nej w lewo, zamiesz­czo­nej na dole pane­lu. Może­my też anu­lo­wać wszyst­kie wpro­wa­dzo­ne zmia­ny za pomo­cą przy­ci­sku ​“Reset”.

15. Osta­tecz­ny wynik zapi­su­je­my do pli­ku za pomo­cą opcji ​“Save pic­tu­re to file…” po lewej stro­nie od pane­lu usta­wień, w menu głów­nym, sek­cja ​“Pro­ces­sing”. W oknie dia­lo­go­wym zapi­su do pli­ku wybie­ra­my nazwę pli­ku w polu ​“File name:”, for­mat (TIFF lub FITS o róż­nej roz­dziel­czo­ści bito­wej), kom­pre­sję ​“Com­pres­sion” zostaw­my na ​“None”, a sek­cję ​“Options” ustaw­my na ​“Apply adju­st­ments to the saved ima­ge”, aby wpro­wa­dzo­ne przez nas zmia­ny zosta­ły zasto­so­wa­ne, jeśli nie klik­nę­li­śmy w poprzed­nim kro­ku na przy­cisk ​“Apply”.

16. Zamy­ka­jąc pro­gram, zapy­ta się on nas, czy chce­my zapi­sać listę pli­ków i usta­wie­nia. Nie musi­my tego robić i kli­ka­my ​“No”.

Goto­we! Zapi­sa­ny plik może­my prze­kon­wer­to­wać teraz do inne­go for­ma­tu, np. JPEG, aby zaj­mo­wał mniej miej­sca i był wygod­niej­szy w uży­ciu.

Pole­cam poeks­pe­ry­men­to­wać, aby w przy­szło­ści uzy­ski­wać jak naj­lep­sze efek­ty.

Powo­dze­nia!

Wszel­kie pra­wa zastrze­żo­ne. Kopio­wa­nie i wyko­rzy­sty­wa­nie frag­men­tów tek­stu bez zgo­dy auto­ra zabro­nio­ne. Kopio­wa­nie i wyko­rzy­sty­wa­nie tek­stu w jego ory­gi­nal­nej peł­nej posta­ci dozwo­lo­ne pod warun­kiem poda­nia źró­dła.