Co kil­ka lub kil­ka­na­ście tygo­dni na poran­nym lub wie­czor­nym nie­bie obser­wo­wać może­my nad Pol­ską prze­lo­ty Mię­dzy­na­ro­do­wej Sta­cji Kosmicz­nej (ISS). Są to zazwy­czaj jasne, przy­jem­ne dla oka i łatwe w obser­wa­cji zja­wi­ska. Nie trze­ba sto­so­wać żad­nych przy­rzą­dów optycz­nych. Wystar­czy dobra pogo­da i nie­osło­nię­te budyn­ka­mi, drze­wa­mi i inny­mi obiek­ta­mi nie­bo.

W Inter­ne­cie jest wie­le źró­deł infor­ma­cji o prze­lo­tach ISS takich, jak stro­ny inter­ne­to­we, czy apli­ka­cje. Dla celów tego porad­ni­ka, uży­ję przy­kła­du stro­ny Heavens Abo­ve, a w dru­giej czę­ści opi­szę kil­ka apli­ka­cji na sys­tem Andro­id.

Heavens​-Abo​ve​.com

Poni­żej krok po kro­ku opi­sa­ne zosta­ły czyn­no­ści potrzeb­ne do spraw­dze­nia na heavens​-abo​ve​.com, kie­dy i gdzie na nie­bie poja­wią się astro­nau­ci w swo­im ​“lśnią­cym stat­ku kosmicz­nym”. Jeśli opis wyda nam się na począt­ku zbyt skom­pli­ko­wa­ny, nie ma się czym przej­mo­wać. Sprawdź­my jedy­nie datę i czas zda­rze­nia i wyjdź­my na zewnątrz. Omia­ta­jąc wzro­kiem nie­bo na pew­no nie prze­ga­pi­my jasno świe­cą­ce­go i suną­ce­go powo­li po fir­ma­men­cie kosmicz­ne­go labo­ra­to­rium!

1. Uru­cha­mia­my witry­nę http://​www​.heavens​-abo​ve​.com/

2. Stro­na jest dostęp­na w języ­ku angiel­skim (http://​www​.heavens​-abo​ve​.com/​S​e​t​C​u​l​t​u​r​e​.​a​s​h​x​?​n​e​w​c​u​l​=en) i pol­skim (http://​www​.heavens​-abo​ve​.com/​S​e​t​C​u​l​t​u​r​e​.​a​s​h​x​?​n​e​w​c​u​l​=pl). Język usta­wić może­my w pra­wym gór­nym rogu stro­ny w małej kwa­dra­to­wej ram­ce. Porad­nik ten będzie uwzględ­niał obie wer­sje języ­ko­we dostęp­ne na dzień, w któ­rym został napi­sa­ny.

3. Usta­wia­my miej­sce, w któ­rym się znaj­du­je­my, kli­ka­jąc na link ​“Zmień miej­sce obser­wa­cji” (“Chan­ge your obse­rving loca­tion”) . W polu ​“Wpisz nazwę loka­li­za­cji” (“Enter pla­ce to search for”) wpi­su­je­my nazwę miej­sco­wo­ści, w któ­rej się znaj­du­je­my i jeśli ta znaj­du­je się w bazie ser­wi­su, wybie­ra­my ją z listy poni­żej, nazwa­nej ​“Wyni­ki wyszu­ki­wa­nia” (“Search results”). Może­my zamiast tej pro­ce­du­ry użyć mapy znaj­du­ją­cej się poni­żej, aby zła­pać i upu­ścić wskaź­nik w punk­cie, gdzie jeste­śmy. Pod mapą doko­nu­je­my final­nych usta­wień. Może­my np. w polu ​“Nazwa” (“Name”) nazwać naszą loka­li­za­cję. Spraw­dza­my, czy stre­fa cza­so­wa w polu poni­żej jest pra­wi­dło­wa. Kon­fi­gu­ra­cję koń­czy­my, kli­ka­jąc przy­cisk ​“Aktu­ali­zuj” (“Upda­te”).

4. Loka­li­za­cja zosta­nie zapi­sa­na w cia­stecz­kach naszej prze­glą­dar­ki i nie będzie­my musie­li jej za każ­dym razem wybie­rać do momen­tu usu­nię­cia danych prze­glą­dar­ki. Może­my też zare­je­stro­wać się w ser­wi­sie tutaj, a potem logo­wać do nie­go, aby nasze usta­wie­nia były pamię­ta­ne na każ­dym sprzę­cie, z któ­re­go korzy­sta­my. Link do logo­wa­nia znaj­du­je się nad lin­kiem usta­wia­nia loka­li­za­cji.

5. Jeste­śmy na stro­nie głów­nej ser­wi­su. W pod­me­nu ​“Sate­li­ty” (“Satel­li­tes”) znaj­du­je­my link ​“Mię­dzy­na­ro­do­wa Sta­cja Kosmicz­na (ISS)” (“ISS”) i prze­cho­dzi­my do stro­ny, w któ­rej zoba­czy­my tabe­lę z 10-dnio­wym kalen­da­rzem prze­lo­tów. Zakres dat widzi­my pod napi­sem ​“Mię­dzy­na­ro­do­wa Sta­cja Kosmicz­na (ISS) — Widocz­ne prze­lo­ty” (“ISS — Visi­ble Pas­ses”). W wier­szu zaty­tu­ło­wa­nym ​“Począ­tek okre­su wyszu­ki­wa­nia” (“Search period start”) poda­na jest począt­ko­wa data. Data koń­co­wa poda­na jest wiersz niżej. Zakres dat może­my zmie­niać przy­ci­ska­mi strza­łek umiesz­czo­ny­mi po pra­wej stro­nie od wier­szy z poda­ny­mi data­mi.

6. Opcja ​“Uwzględ­nij” (“Pas­ses to inc­lu­de”) ma być zazna­czo­na na ​“tyl­ko widocz­ne” (“visi­ble only”) (kalen­darz poka­że nam wte­dy tyl­ko widocz­ne gołym okiem prze­lo­ty).

7. Tabe­la przed­sta­wia 6 głów­nych kolumn z dany­mi, z któ­rych trze­cia, czwar­ta i pią­ta podzie­lo­ne są na 3 mniej­sze każ­da. Pierw­sza kolum­na to dzień zda­rze­nia. Dru­ga to mak­sy­mal­na jasność sta­cji pod­czas prze­lo­tu. Kolum­na ​“Począ­tek” (“Start”) poda­je dokład­ny czas, wyso­kość oraz azy­mut (np. SW to połu­dnio­wy zachód, SSW to połu­dnio­wy zachód, bli­żej połu­dnia) w momen­cie poja­wie­nia się sta­cji na nie­bie. Kolum­ny ​“Naj­wyż­szy punkt” (“Highest point”) i ​“Koniec” (“End”) poda­ją czas, wyso­kość i azy­mut odpo­wied­nio dla naj­wyż­sze­go punk­tu prze­lo­tu i koń­co­we­go punk­tu prze­lo­tu. Ostat­nia kolum­na to typ prze­lo­tu, któ­ry powi­nien poka­zy­wać war­tość ​“widocz­ny” (“visi­ble”) (bo tak usta­wi­li­śmy opcję nad tabe­lą).

8. Ska­la jasno­ści poda­nych prze­lo­tów to magni­tu­do. Im mniej­sza licz­ba, tym jaśniej­sza będzie sta­cja. Np. prze­lot o jasno­ści ‑3 jest jaśniej­szy niż ten o war­to­ści ‑1. Prze­lo­ty o jasno­ści więk­szej, niż ‑1 są bar­dzo jasne.

9. Gdy już wybie­rze­my inte­re­su­ją­ce nas zda­rze­nie, może­my klik­nąć na datę poja­wie­nia się ISS w pierw­szej kolum­nie tabe­li. Przej­dzie­my do stro­ny z mapą nie­ba, na któ­rej cią­głą linią zazna­czo­ny jest tor lotu sta­cji wraz z cza­sa­mi dla nie­któ­rych pozy­cji na nie­bie. Kie­ru­nek lotu poka­za­ny jest strzał­ką na wspo­mnia­nej linii. Na obrę­bie mapy zazna­czo­no kie­run­ki świa­ta.

10. Nie­któ­re prze­lo­ty zaczy­na­ją się lub koń­czą na róż­nych wyso­ko­ściach, nie na hory­zon­cie. Ozna­cza to, że ISS wyła­nia się z cie­nia Zie­mi lub w nie­go wcho­dzi. Powo­du­je to efekt nagłe­go poja­wie­nia się obiek­tu na nie­bie lub jego nagłe­go znik­nię­cia, zanim osią­gnie hory­zont. Są to naj­bar­dziej spek­ta­ku­lar­ne z przejść ISS na nie­bo­skło­nie. Mapa poka­zu­je wte­dy linię prze­lo­tu roz­po­czę­tą lub zakoń­czo­ną w pew­nym punk­cie, zamiast doty­ka­ją­cą kra­wę­dzi okrę­gu mapy.

11. Pod mapą znaj­dzie­my tabe­lę z dany­mi, któ­ra pomo­że nam dodat­ko­wo zorien­to­wać się, jakie będą momen­ty wscho­du i zacho­du sta­cji, czy wyj­dzie z cie­nia Zie­mi lub w nie­go wej­dzie oraz jaka będzie jasność ISS dla new­ral­gicz­nych momen­tów prze­lo­tu.

12. Pierw­sza kolum­na tabe­li to rodzaj momen­tu prze­lo­tu. Może to być ​“Wscho­dzi” (“Rises”) (wschód ISS nad hory­zont), ​“Wno­si się ponad 10°” (“Reaches alti­tu­de 10°”) (osią­gnię­cie wyso­ko­ści 10 stop­ni nad hory­zon­tem), ​“Mak­sy­mal­na wyso­kość” (“Maxi­mum alti­tu­de”), ​“Scho­dzi poni­żej 10°” (“Drops below alti­tu­de 10°”) (zej­ście do wyso­ko­ści 10 stop­ni nad hory­zon­tem), ​“Zacho­dzi” (“Sets”) (zachód ISS za hory­zont). Jeśli cień Zie­mi zakry­je ISS pod­czas prze­lo­tu, to dodat­ko­wo w tabe­li poja­wią się ​“Wcho­dzi w cień” (“Enters sha­dow”) (wej­ście w cień Zie­mi) lub ​“Wycho­dzi z cie­nia” (“Exits sha­dow”) (wyj­ście z cie­nia Zie­mi).

13. Pozo­sta­łe kolum­ny tabe­li to odpo­wied­nio (zaczy­na­jąc od kolum­ny dru­giej) czas, wyso­kość, azy­mut, odle­głość sta­cji od obser­wa­to­ra, jasność sta­cji oraz głę­bo­kość Słoń­ca pod hory­zon­tem (jeśli jest mniej­sza, niż ‑5 stop­ni, mamy wte­dy dobre warun­ki, tzn. dosta­tecz­nie ciem­ne nie­bo).

Pro­gra­my na sys­tem Andro­id

Poni­żej opi­sa­łem głów­ne cechy kil­ku dar­mo­wych apli­ka­cji dostęp­nych w skle­pie Google Play, któ­re poja­wia­ją się na począt­ku listy wyni­ków po wpi­sa­niu fra­zy ​“ISS” w wyszu­ki­war­ce. Jest to oce­na subiek­tyw­na. Pole­cam prze­te­sto­wać je na wła­snym sprzę­cie i wybrać naj­wy­god­niej­szą dla sie­bie.

ISS Detec­tor – Świet­na apli­ka­cja, jedy­na na liście w języ­ku pol­skim. Za jej pomo­cą prze­wi­dzi­my prze­lo­ty ISS oraz roz­bły­ski Iri­dium (wię­cej o tym pod tym lin­kiem). Apli­ka­cja dodat­ko­wo przy­po­mni nam o inte­re­su­ją­cym zda­rze­niu za pomo­cą alar­mu dźwię­ko­we­go i powia­do­mie­nia na pasku sta­nu. Głów­ne okno pro­gra­mu zawie­ra listę nad­cho­dzą­cych zda­rzeń wraz z ikon­ką oka, któ­ra swo­ją wiel­ko­ścią wska­zu­je nam na jasność przelotu/​rozbłysku. Pod ręką mamy też infor­ma­cję o pro­gno­zie pogo­dy. Doty­ka­jąc inte­re­su­ją­ce­go nas wpi­su w tabe­li, przej­dzie­my do okna rada­ru, któ­ry wska­że nam pozy­cję ISS lub sate­li­ty Iri­dium na nie­bie. Wystar­czy unieść tele­fon i skie­ro­wać w nie­bo tak, aby jasna krop­ka była przed nami, a punkt na pio­no­wym słup­ku obok rada­ru pokrył się z sza­rym kołem. W gór­nej czę­ści ekra­nu znaj­dzie­my przy­cisk do udo­stęp­nia­nia infor­ma­cji o zda­rze­niu oraz do doda­nia sobie przy­po­mnie­nia w kalen­da­rzu. Zakład­ka ​„Szcze­gó­ły” poka­że nam jesz­cze wię­cej danych. Może­my klik­nąć w map­kę aktu­al­nej pozy­cji ISS i otwo­rzyć ją na peł­nym ekra­nie. Nie­ste­ty w moim przy­pad­ku apli­ka­cja bar­dzo czę­sto się zawie­sza, co jest na dłuż­szą metę dener­wu­ją­ce, szcze­gól­nie gdy śle­dzi się dany prze­lot w trak­cie jego trwa­nia. Nie­mniej pole­cam do wypró­bo­wa­nia ISS Detector’a. Być może pro­blem zawie­szeń wystę­pu­je w rzad­kim stop­niu u innych użyt­kow­ni­ków.

ISS Rapid Loca­tor — Pro­sta apli­ka­cja poka­zu­ją­ca pozy­cję ISS na mapie świa­ta oraz gene­ru­ją­ca tabe­lę naj­bliż­szych prze­lo­tów dla naszej loka­li­za­cji. W zakład­ce Map Out widzi­my ISS na tle mapy o małej ska­li. Zakład­ka Map In po pro­stu zwięk­sza ska­lę. Zakład­ka Visi­ble Pass zawie­ra przy­cisk ​“see next ava­ila­ble visi­ble pas­ses”, któ­ry ni mniej, ni wię­cej robi za nas to, co opi­sa­łem w pierw­szej czę­ści porad­ni­ka — czy­li gene­ru­je nam tabe­lę prze­lo­tów na stro­nie heavens​-abo​ve​.com dla naszej loka­li­za­cji.

ISS? — Apli­ka­cja ta poka­zu­je pozy­cję ISS na tle mapy świa­ta oraz nasze poło­że­nie za pomo­cą ikon­ki zie­lo­ne­go andro­ida. Kolo­ro­we koło wokół naszej loka­li­za­cji to obszar widocz­no­ści ISS. Jeśli sta­cja znaj­dzie się w tym kole, widzi­my ją na nie­bie. Kli­ka­jąc w opcje i wybie­ra­jąc Visi­ble Pas­ses, gene­ru­je­my tabe­lę naj­bliż­szych prze­lo­tów z cza­sa­mi poja­wie­nia się, kul­mi­na­cji oraz znik­nię­cia ISS wraz z azy­mu­tem i wyso­ko­ścią nad hory­zon­tem.

NASA App — Roz­bu­do­wa­na apli­ka­cja agen­cji kosmicz­nej NASA, któ­ra zawie­ra rów­nież moduł śle­dze­nia ISS. Aby się do nie­go dostać, w oknie głów­nym prze­cho­dzi­my do pozy­cji Mis­sions, a następ­nie Sigh­ting Oppor­tu­ni­ties. Tam znaj­dzie­my kalen­darz prze­lo­tów, gdzie szu­ka­my pozy­cji nazwa­nych ISS Sigh­ting. Kli­ka­jąc w menu, może­my wybrać opcję Track ISS i zoba­czyć, gdzie sta­cja aktu­al­nie się znaj­du­je. W oknie głów­nym apli­ka­cji pod ikon­ką try­bu może­my zazna­czyć opcję Visi­ble Pass Noti­fi­ca­tions, po czym pro­gram będzie powia­da­miał nas o prze­lo­tach z 5‑minutowym wyprze­dze­niem.

Sky­Po­in­ter <Pla­nets, ISS,…> — apli­ka­cja cie­ka­wie wska­zu­ją­ca na nie­bie pla­ne­ty, Księ­życ, ISS oraz inne obiek­ty. Korzy­sta z kame­ry, nakła­da­jąc na obraz wskaź­nik poka­zu­ją­cy inte­re­su­ją­cy nas obiekt. Przy­naj­mniej w teo­rii. Autor apli­ka­cji żąda upraw­nień do odczy­tu nume­ru tele­fo­nu i iden­ty­fi­ka­to­ra urzą­dze­nia, co znie­chę­ci­ło mnie do insta­la­cji tego pro­gra­mu. Dla cenią­cych swo­ją pry­wat­ność są na pew­no mniej pazer­ne na dane oso­bi­ste apli­ka­cje. Dla pozo­sta­łych — myślę, że moż­na testo­wać. Oce­na ⁴⁄₅ gwiaz­dek i zrzu­ty ekra­nu wyglą­da­ją obie­cu­ją­co.

ISS Trac­ker — Apli­ka­cja poka­zu­je aktu­al­ne poło­że­nie ISS na tle mapy świa­ta. Nic poza tym. Nie jeste­śmy zatem w sta­nie okre­ślić, kie­dy dokład­nie sta­cja poja­wi się nad naszy­mi gło­wa­mi.

ISS Loca­tor — Pro­sta apli­ka­cja poka­zu­ją­ca tabe­lę z naj­bliż­szy­mi prze­lo­ta­mi ISS w loka­li­za­cji, w któ­rej sie znaj­du­je­my. Kli­ka­jąc w dane zda­rze­nie, uzy­ska­my szcze­gó­ły prze­lo­tu oraz będzie­my mogli użyć mini kom­pa­su do zna­le­zie­nia sta­cji. Nie­ste­ty w moim przy­pad­ku prze­lo­ty prze­wi­dzia­ne przez apli­ka­cję z jakichś wzglę­dów były błęd­ne. Cza­sy zda­rzeń nijak mia­ły się do praw­dzi­wych prze­lo­tów. Dodat­ko­wo, nie może­my zmie­nić usta­wień loka­li­za­cji. Apli­ka­cja korzy­sta z nasze­go obec­ne­go poło­że­nia. Ostat­nią rze­czą, któ­ra według mnie jest na minus, jest upraw­nie­nie do wysy­ła­nia bez wie­dzy wła­ści­cie­la maili do uczest­ni­ków wyda­rzeń w kalen­da­rzu, któ­re apli­ka­cja ma pra­wo two­rzyć.

Powo­dze­nia w obser­wa­cjach!

Wszel­kie pra­wa zastrze­żo­ne. Kopio­wa­nie i wyko­rzy­sty­wa­nie frag­men­tów tek­stu bez zgo­dy auto­ra zabro­nio­ne. Kopio­wa­nie i wyko­rzy­sty­wa­nie tek­stu w jego ory­gi­nal­nej peł­nej posta­ci dozwo­lo­ne pod warun­kiem poda­nia źró­dła.